خود پنداره تحصیلی و انتخاب رشته

اخیراً مشاوران تحصیلی و روانشناس ها به عواملی که مربوط به تشکیل و تکامل خود پنداره می‏شود، توجه زیادی داشته‏اند. این موضوع حتی برای متخصصان بهداشت روان نیز اهمیت خاصی دارد، زیرا پندار فرد از شخصیت خود تا اندازه زیادی تصور او را درباره محیطش تعیین می‏کند. اگر تصور از خود مثبت و متعادل باشد، شخص دارای سلامت روان است. بر عکس اگر خودپنداره شخص منفی و نامتعادل باشد، از لحاظ بهداشت روان شخصی ناسالم تلقی می‏شود. خودپنداره اکتسابی است و این نکته برای کسانی که مسئول پرورش فرد یا کودک در اوان زندگی هستند، به ویژه خانواده و والدین اهمیت دارد. واکنش دیگران، مقایسه با دیگران، نقش‏های اجتماعی و همانندسازی از عوامل مؤثر دیگر در رشد خودپنداره به حساب می‏آید.

 

خود پنداره تحصیلی و انتخاب رشته

در جستجوی شناخت خودپنداره تحصیلی و کاربرد آن در فرایند هدایت تحصیلی باید به مولفه های زیر توجه داشته باشید

خود:

درک کلی فرد از شخصیت، سرشت و فردیت خویش

خود پنداره:

درک شناختی و ارزیابی آگاهانه فرد از خودش، افکار و در کل عقاید فرد درباره خودش

خود پنداره تحصیلی:

خودپنداره تحصیلی یك ساختار سازمان یافته است که به مفاهیمی از خود در زمینه تحصیلی دسته بندی می شود و پردازش اطلاعات تحصیلی مرتبط با خود را کنترل می کند.

 

خود پنداره

((خودپنداره)) عبارتست از تصور و پنداری که فرد درباره کل وجود خود دارد یا به عبارت دیگر (هویت خود فرض کرده). این تصور و پندار تمام ابعاد جسمانی، ذهنی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی را در بر می گیرد.

خودپنداره حاصل تعامل عوامل متعددی از جمله نظر والدین، نظر دوستان و نظر معلمان می باشد و دید فرد را نسبت به جوانب خود از جمله نگرش ها، ارزش ها، اهداف، تصورات جسمانی، ارزش شخصی و توانی ها را شامل می شود.

روت سترنگ معتقد بود که خود دارای چهاربعد اصلی است.

نخست خود پنداره کلی که شامل کل «ادراکات نوجوان از توانایی ها، موقعیت و نقش هایش در جهان خارج است».

دوم، خود پنداره های موقت یا در حال دگرگونی، که تحت تأثیر تجارب کنونی فرد هستند. اظهار نظر انتقادی دیگران ممکن است موقتا به کاهش ارزش فرد در دیدگاه خودش منجر شود.

سوم، خود اجتماعی نوجوان، یا به عبارت دیگر، خود او در روابط با دیگران و خودی که دیگران به آن واکنش نشان می دهند. احساس نوجوان نسبت به خودش وقتی در گروه های اجتماعی قرار میگیرد، یکی از عوامل موثر بر خود پنداره است.

چهارم، نوجوانان دوست دارند خودآرمانی تصوری شان باشند. این تصاویر ممکن است واقع گرایانه باشند یا نباشند. خود را خودی پنداشتن که هرگز صورت واقعیت نخواهد گرفت به سرخوردگی منجر میشود.

شما نوجوانان گرامی باید خودآرمانی تان را تصور و ترسیم کنید و بکوشید که به همان فرد تبدیل شوید.

 

 خودپنداره تحصیلی:

خودپنداره تحصیلی، به این که چگونه در مدرسه عمل می کنیم و چگونه یاد میگیریم مرتبط می شود و در دو سطح قرار دارد: خودپنداره تحصیلی عمومی مبنی بر اینکه ما چگونه روی هم رفته عمل میکنیم و برآیند و میانگین شرایط تحصیلی ما چگونه است و دیگری خود پنداره محتوایی ویژه که توضیح می دهد چقدر در دروس مختلف مثلا ریاضی، علوم، زبان و ... عمل کی کنیم.

این واقعیت را باید در نظر داشت که خود پنداره تحصیلی یاد گرفتنی و قابل اکتساب در طی زمان بوده و درنتیجه کنش های متقابل و تجارب با دیگران مشخص می شود. به این ترتیب بسیار ضروری به نظر می رسد که دانش آموزان دارای خود پنداره ی مثبت باشند، زیرا خود پنداره تحصیلی مثبت از عوامل موثر در موفقیت تحصیلی و انتخاب صحیح شغلی و تحصیلی دانش آموزان باشند.

اگر خود پنداره ما فقط شامل صفات منفی باشد ، در این حالت عزت نفس پایینی را تجربه خواهیم کرد. از این رو، خود پنداره ای کارآمد خواهد بود که ترکیبی از صفات خوب و بد باشد. اگر این دو ویژگی همزمان حضور داشته باشند، خود پنداره ما از کارایی لازم برخوردار خواهد بود.

به خاطر داشته باشیم که خود پنداره ، نه خوب است نه بد . تصوری که ما از خود داریم، به خودی خود ارزشی ندارد. این ما هستیم که آن را ارزش گذاری می کنیم و به واسطه ارزشی که به آن میدهیم، احساس ارزشمندی یا بی ارزشی می کنیم.

نگارنده: اداره کل آموزش و پرورش فارس - معاونت پرورشی و فرهنگی اداره مشاوره دوره های تحصیلی گروه آموزشی مشاوره استان

منابع: 

-آموزش مهارتهای زندگی، آن ورنون، ترجمه مهرداد فیروزبخت، انتشارات دانژه 1383
-آمادگی شغلی- دایان سوکی نیک،ویلیام بندات،لیزا رافمن، ترجمه مرجان فرجی، انتشارات رشد، 1388
جمع آوری، تهیه و تنظیم: امید عابدی، مصطفی مفتاح، آنوشا مهیمنی، گیتا مصباحی، فرزین امینی

 

مقاله فوق توسط یکی از همراهان تیوترلند ارسال شده است. اصل فایل ارسالی را در ضمیمه مشاهده فرمایید.

شما هم میتوانید مطالب مفید و مرتبط با تخصص خود را از طریق رسانه های تیوترلند منتشر نمایید.